Türkiye Odalar Borsalar Birliği (TOBB) başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu TOBB Genel Kurulundaki konuşmasında “ İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı, KOBİ’lerimize büyük yükler getiriyordu, bunları kaldırttık. “ dedikten sadece bir hafta sonra “İŞYERLERİNDE İŞVEREN VEYA İŞVEREN VEKİLİ TARAFINDAN YÜRÜTÜLECEK İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİNE İLİŞKİN YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK” 21 Mayıs 2018 tarih ve 30427 sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe sokulmuştur. 2017 yılında enaz 2006 kişinin iş cinayetlerinde yaşamını yitirdiği bir ülkede bu türden bir değişiklik en basit ifade ile abesle iştigaldir.
Seçim öncesinde yangından mal kaçırır gibi, konunun işverenler dışında hiçbir tarafı ile müzakere edilmeksizin yapılan bu yönetmelik değişikliği ile işverenlerin işçi sağlığı ve iş güvenliği konusundaki mali yükleri azaltılmak istendiği açıktır.
Yönetmelik değişikliği özetle şunları içermektedir.“29/6/2015 tarihli ve 29401 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İşyerlerinde İşveren veya İşveren Vekili Tarafından Yürütülecek İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerine İlişkin Yönetmeliğin 1 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “ondan” ibaresi “elliden” olarak değiştirilmiştir”. Böylelikle C sınıfı iş güvenliği uzmanlarının neredeyse çalışacağı işletme bırakılmamıştır. Az tehlikeli işyerleri içinde; meyve ve sebze suyu imalatı, içme suyu üretimi, şişelenmesi, dövülmüş diğer tahıl ürünlerinin imalatı, makarna, şehriye, kuskus ve benzeri mamullerin imalatı, dış giyim eşyası imalatı, dokuma, örme gibi endüstriyel faaliyetleri ve servis taşımacılığı, yolcu taşımacılığı gibi faaliyetleri de içeren 926 farklı iş alanı bulunmaktadır. Oysa az tehlikeli diye anılan Gaziantep’teki bir bulgur fabrikasında Ali Saltık 14 yaşında iken hayatını kaybetmişti. Buna benzer onlarca acı haberi az tehlikeli diye anılan iş yerelerinde basın yolu ile öğrendik. Az tehlikeli diye anılan işletmelerde de basınçlı kaplar, kaldırma makineleri, tehlikeli istifler, elektrik ve akışkan tesisatları gibi onlarca tehlike mevcuttur. Yüksekte çalışma, bakım onarım gibi ölüm riski yüksek işler yapılmaktadır.
İstanbul İşçi Sağlığı ve Iş Güvenliği Meclisi verilerine gore 2017 yılı içersinde 2006 işçi iş cinayetlerine kurban verildi, bunlardan 385 kişi (%19) tarım, 272 kişi (%13) taşımacılık, 15 kişi (%8) ise ticaret- büro faaliyetlerinde yaşamını yitirdi. Bu işyerlerinin birçoğu az tehlikeli sınıfta ve 50’den az çalışanı olan işyerlerindir. Bu istatistikler tehlike sınıfları tebliğine gore belirlenmiş sınıflandırmanın gerçek hayata uygun olmadığını göstemektedir. Bugüne kadar bu işyerlerinde işverenlerin almak isteyip de alamadığı hangi tedbirleri bundan sonra alacaklarını merak ediyoruz.
Ayrıca kayıtlı çalışanların %78’I KOBİ’lerde istihdam edilirken 50’den az çalışanı bulunan işyerlerinin istihdamdaki payı %50’ye yakındır. Yönetmelik değişikliği ile istihdamın önemli bir kısmı işçi sağlığı ve iş güvenliği şemsiyesi dışına çıkarılmaktadır. Geçmişte 50 kişiden az çalışanı olan şirketlere getirilen muafiyetler nedeni ile birçok işyerinde birden fazla sigorta numarası açılarak kağıt üzerinde işyerlerinin bölündüğü örnekler yaşanmıştır. Bu düzenleme sonrasında benzer durumların yaşanmayacağını iddia edilemez.
İş güvenliği eğitimlerinin uzaktan eğitim ile verilmesinin önü açılmıştır. Böylelikle işyerini hiç görmemiş kişilerce hazırlanmış hazır modüller ile çalışanların sağlık ve güvenlik ile ilgili ihtiyaçlarından uzak eğitimler ile yasak savmak kolaylaştırılmıştır.
Bugüne kadar mevzuatın uygulanmasında bir çok geri adım atılmış, işyerleri için etkin bir denetim sistemi kurulamamış, iş güvenliği hizmetleri ticari bir faaliyete dönüştürülmüş, iş güvenliği uzmanlarının mesleki anlamda bağımsızlığını sağlayacak hiçbir düzenleme yapılmamıştır. Bu sürecin sonucunda iş cinayetleri artarak sürmüştür. Her yıl binlerce emekçinin ölümüne, yaralanmasına veya hasta olmasına neden olan bir sistem sürdürülmektedir. Bu düzenleme ile de bir kez daha gördük ki insan hayatı ile ilgili önlemler gereksiz maliyetler olarak görülüyor.
TMMOB her zaman işçi sağlığı ve iş güvenliği alanında mücadelesini sürdürecek ve konunun takipçisi olacaktır.
Murat Kürekçi
TMMOB Kocaeli İl Koordinasyon Kurulu Sekreteri
